12-09-2021 14:45
Ước tính 21.000 năm dựa trên dữ liệu trình tự virus khá trùng khớp với phân tích gần đây, trong đó tập dữ liệu hệ gen người cho thấy loài người từng nhiễm một loại virus corona cổ đại vào cùng khoảng thời gian này. (Ảnh minh họa: thiagolarazino/Pixabay)
Nghiên cứu công bố hôm 2/9 trên tạp chí Current Biology của Đại học Oxford cho thấy tổ tiên của những loại virus gây ra hội chứng hô hấp đã tồn tại cách đây hơn 21.000 năm, lâu hơn gần 30 lần so với ước tính cũ.
Virus corona liên quan đến hội chứng hô hấp cấp tính nặng (sarbecovirus) đã truyền sang người hai lần trong thập kỷ qua, dẫn tới bùng phát dịch SARS-CoV-1 năm 2002 - 2004 và dịch Covid-19 hiện nay. Nghiên cứu công bố hôm 2/9 trên tạp chí Current Biology của Đại học Oxford cho thấy tổ tiên của những loại virus này đã tồn tại cách đây hơn 21.000 năm, lâu hơn gần 30 lần so với ước tính cũ.
Mặc dù có tốc độ tiến hóa rất nhanh trong khoảng thời gian ngắn, nhưng để tồn tại, virus phải duy trì khả năng thích nghi cao với vật chủ của chúng — điều này đặt ra những hạn chế nghiêm trọng đối với khả năng tích lũy đột biến mà không làm giảm độc lực của chúng. Như vậy cũng làm cho tốc độ tiến hóa rõ ràng của virus chậm lại theo thời gian. Nghiên cứu mới này của các nhà khoa học lần đầu tiên tái tạo thành công các mô hình phân rã với tốc độ quan sát được ở virus.
Nhà nghiên cứu Mahan Ghafari ở Đại học Oxford, cho biết: "Chúng tôi phát triển phương pháp cho phép tìm ra độ tuổi của virus theo thang thời gian dài hơn và đúng với giả định tốc độ tiến hóa phụ thuộc vào thang thời gian đo lường. Ước tính 21.000 năm dựa trên dữ liệu trình tự virus khá trùng khớp với phân tích gần đây, trong đó tập dữ liệu hệ gen người hé lộ loài người từng nhiễm một loại virus corona cổ đại vào cùng khoảng thời gian".
Nghiên cứu cũng chứng minh rằng trong khi các mô hình tiến hóa hiện có thường không đo lường được sự khác biệt giữa các loài virus trong các thời kỳ — từ vài trăm đến vài nghìn năm — nhưng khung tiến hóa được phát triển trong nghiên cứu này sẽ cho phép ước tính đáng tin cậy về sự phân hóa của virus theo thang thời gian lớn hơn, trong toàn bộ quá trình tiến hóa của động vật và thực vật.
Mô hình mới cho phép chúng tôi không chỉ tái tạo lại lịch sử tiến hóa của virus liên quan đến SARS-CoV-2, mà còn có phạm vi rộng hơn nhiều virus RNA và DNA trong những thời kỳ xa xôi hơn trước đây.
Mô hình dự đoán virus viêm gan C (HCV), nguyên nhân hàng đầu gây bệnh gan trên thế giới, đã tuần hoàn gần 500.000 năm. HCV có thể đã lan khắp thế giới theo cuộc di cư từ châu Phi của người hiện đại cách đây khoảng 150.000 năm.
Các kiểu gen khác nhau của HCV đặc hữu đối với các quần thể người ở Nam Á, Đông Nam Á và Trung Phi có thể bắt nguồn từ khoảng thời gian này và thang thời gian sửa đổi này có thể giải quyết câu hỏi lâu nay về sự phân bố toàn cầu của chúng.
Giáo sư Simmonds, Đại học Oxford, cho biết: “Với kỹ thuật mới này, chúng ta có thể quan sát rộng rãi hơn các loại virus khác; đánh giá lại khoảng thời gian của quá trình tiến hóa sâu hơn của chúng và hiểu sâu hơn về các mối quan hệ vật chủ, vốn là chìa khóa để hiểu khả năng gây bệnh của chúng”.
Theo Đại học Oxford
Đăng theo NTDVN
