Thiện lương - Một phẩm chất có thể sưởi ấm lòng người

Đối với bản tính Thiện lành của con người, Mạnh Tử tin rằng: “Nước đã không phân sang Đông hay sang Tây; lại còn không phân trên dưới sao? Thiện của bản tính con người, cũng như nước chảy xuống dưới vậy. Không có người nào là không thiện, không có nước nào mà không chảy xuống”.

Không có người nào là không thiện, không có nước nào mà không chảy xuống, thiện lương mới là bản tính tự nhiên của con người. (Ảnh: Pixabay)

Con người có những lúc làm những việc bất thiện, nhưng thiện lương mới là bản tính của con người. Từ cổ chí kim, đã có rất nhiều câu chuyện về việc giúp đỡ người xuất phát từ bản tính lương thiện. 

Dưới đây xin được kể hai ví dụ như thế.

Nhân nghĩa giúp đỡ người khác, nhận được phúc báo

Vào thời nhà Minh, ở huyện Đức Khánh, tỉnh Chiết Giang, có một gia đình giàu có là Thái Khải. Anh vốn là người rất hào phóng và trượng nghĩa. Một lần anh tình nguyện vận chuyển lương thực vào kinh thành. Thuyền đang đi trên sông, bỗng nghe tiếng khóc ở xung quanh, nên anh liền tìm kiếm, thì phát hiện ra đó là một thương nhân. Thái Khải bước tới hỏi duyên cớ, và thương nhân nói: “Tiểu đệ là Phòng Chi Hiếu sống ở huyện Thượng Cốc, Sơn Tây, đang trên đường chở than vào kinh thành để bán. Không ngờ, vừa nhận được thư nhà báo tin cha mắc bệnh nặng, phải quay trở về nhà gấp. Tôi phải để hàng lại đây nhưng không có ai để nhờ cậy, hơn nữa không mang theo đủ phí đi đường, nên không có lộ phí đi về quê, vì thế mới khóc vì đau buồn”. 

Thái Khải nói: “Cha huynh bệnh nguy kịch nên hãy nhanh nhanh  quay trở về. Tôi vốn đang chuyển lương thực lên kinh. Nếu huynh phó thác, tôi sẽ đưa hàng lên thuyền cùng chở vào kinh, tới nơi sẽ bán hàng cho huynh, sau khi bán xong sẽ giao lại huynh tất cả trả tiền gốc và lãi, không biết như thế huynh có an lòng không? Trong túi tôi vẫn còn dư chút tiền, có thể đưa huynh làm lộ phí. Không biết chi phí đi lại của huynh cần bao nhiêu?”. 

Phòng Chi Hiếu vô cùng cảm kích nói: “10 tàu chở hàng lớn, nguyên giá là 28 vạn lượng, còn có sổ sách chi tiết có thể kiểm tra. Lộ phí về nhà chỉ 100 lượng là đủ”.

Vậy là Phòng Chi Hiếu giao hàng hóa và sổ sách chi tiết cho Thái Khải. Thái Khải một mặt kiểm kê xong xuôi và nhận hàng, một mặt đưa cho Phòng Chi Hiếu 200 lượng để làm lộ phí về nhà. Phòng Chi Hiếu nóng lòng phải về nhà, vội cảm ơn, từ biệt và lên đường quay về Sơn Tây. Thái Khải cùng thuyền chở lương thực và than đá cũng khởi hành vào kinh.

Sau khi đến kinh thành, Thái Khải đi giao ngũ cốc. Lúc đó đúng vào thời điểm ở Bắc Kinh khan hiếm than, sau khi bán ra theo giá thị trường, Thái Khải tính ra còn kiếm được hơn 10 vạn lượng sau khi trừ vốn 28 vạn lượng. Anh nghĩ nhất định phải đến nhà Phòng Chi Hiếu đưa lại số tiền, thế mới không phụ sự ủy thác. Vì vậy, anh đã đến Sơn Tây và giao sổ sách chi tiết lại cho Phòng Chi Hiếu. Chi Hiếu vô cùng kinh ngạc nói: “Nhờ sự giúp đỡ của huynh, tôi đã kịp về nhà chăm sóc cha già, cha đã khỏi hẳn bệnh. Số tiền hơn 10 vạn lượng kia, tất cả đều là của huynh, sao lại đưa lại cho tôi?”. 

Thái Khải nói: “Lúc trước sở dĩ tôi gánh trách nhiệm bán hàng, là bởi vì huynh có việc gấp, chứ không phải vì mưu lợi. Làm sao tôi có thể tranh giành số tiền đó?”. Thái Khải đặt sổ sách xuống rồi lặng lẽ rời đi.

Khi Thái Khải trở về quê hương, trùng hợp nạn đói lớn xảy ra ở Chiết Giang. (Tranh của Hoàng Tăng thời Thanh)

Khi Thái Khải trở về quê hương của mình, trùng hợp lúc đó nạn đói lớn xảy ra ở Chiết Giang. Thái Khải lập tức dốc hết của cải tích góp, cứu tế người dân địa phương. Lúc này, Phòng Chi Hiếu cũng đuổi theo đến Chiết Giang để trả lại 200 lạng lộ phí và tiền lãi than, nhưng Thái Khải kiên quyết từ chối. Cả hai người cứ đẩy cho nhau, và cuối cùng Phòng Chi Hiếu đem tất cả số tiền để cứu giúp cho dân đói. 

Sau này, Thái Khải hưởng thọ 100 tuổi, gia đình hưng thịnh. Con trai của ông là Trung Phu đỗ tiến sĩ, làm tới chức quan Ngự sử ở Phúc Kiến; cháu trai Diễn Truyền cũng đỗ tiến sĩ, làm quan tới chức Lại bộ thị lang; chắt trai là Dịch Sâm, với xuất thân là tiến sĩ đã làm thẳng tới Đông các đại học. Trạng nguyên Khải Tôn năm Canh Tuất thời Khang Hy và trạng nguyên Thăng Nguyên năm Nhâm Tuấn đều là đời cháu chắt của ông. Các thế hệ sau trong gia tộc của ông luôn có người được ghi danh bảng vàng. 

Đồng thời, dòng họ Phòng cũng trở thành một danh gia vọng tộc ở Sơn Tây. Người ta cho rằng đó là do sự tích đức của tổ tiên ông bà để lại.

Giúp người không cần danh, đánh thức hy vọng cuộc đời

Đây là một câu chuyện có thật ở New York.

Khi David 16 tuổi, anh vẫn đang học tại quê nhà ở Upstate New York. Trong kỳ nghỉ hè, anh tìm được công việc thực tập tại một công ty luật ở trung tâm thành phố trong thời gian 2 tháng. Công việc này giúp anh tích lũy một số kinh nghiệm chuyên môn, đồng thời còn giúp anh kiếm được một số tiền.

Thực tập ở văn phòng luật sư lương không cao, bữa trưa mỗi ngày David đều mua một ít đồ ăn đơn giản bên các xe bán đồ ăn ven đường. Vì các xe bán đồ ăn chỉ nhận tiền mặt nên mỗi trưa David đều lấy tiền mặt đi mua. Cạnh xe bán đồ ăn, có mấy người ăn xin hay đứng đó. Họ là những người vô gia cư. Mỗi khi David mua bữa trưa cho mình, số tiền lẻ còn lại anh hay đưa cho “người bạn ăn xin đường phố” Ivan.

Ivan bị "rối loạn căng thẳng sau chấn thương" và bỏ nhà ra đi, Ivan chỉ tin vào trực giác của mình và ở trong trạng thái tinh thần rất kém. David rất cảm thông với Ivan và mỗi ngày đều nhiệt tình chào hỏi Ivan. Mỗi khi đến gặp Ivan, David sẽ nói “Xin chào, Ivan!”, hoặc “Rất vui gặp anh bạn”. Mọi người xung quanh đều chứng kiến được lòng tốt của David đối với Ivan.

Một ngày gần cuối kỳ thực tập của mình, như mọi khi David ghé qua xe bán đồ ăn bên đường và gọi một món thịt nướng kiểu Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng gọi xong anh đột nhiên phát hiện ra mình đã quên mang theo tiền mặt. Anh vội chạy qua máy ATM gần đó để rút tiền mặt, nhưng không được. David lúng túng không biết phải giải thích thế nào với người bán hàng thì người bán đã nói: “Tôi đã chứng kiến cách cậu quan tâm, đối xử với Ivan hàng ngày. Hãy cầm lấy đồ ăn nhé, cậu xứng đáng được hưởng nó”.

David nói: “Tôi hy vọng anh ấy không bao giờ biết, nhưng chỉ cần nhớ rằng có một thanh niên trẻ đã hành động như một người bình thường” (Ảnh: Pixabay)

Kỳ nghỉ hè kết thúc, David trở lại trường, và trí nhớ của anh về Ivan dần trở nên mờ nhạt.

Năm năm sau, David đã tốt nghiệp và có một công việc tốt . Anh trở về quê hương, thị trấn nhỏ, gặp gỡ bạn bè và đến một nhà hàng ưa thích cùng nhau ăn uống. Họ vừa ăn vừa nói chuyện vui vẻ thì bỗng có một giọng nói cắt ngang họ. Một người đàn ông mặc vest lịch sự nhìn David và nói: “Xin lỗi các bạn! Anh còn nhớ tôi không?”

David nhìn từ trên xuống dưới người đàn ông cao lớn, ăn mặc lịch sự, và cố gắng lục lại trí nhớ. Bất chợt một luồng sáng loé lên trong trí óc anh, và anh thốt lên vui mừng: “Anh là Ivan à? Thật sao?”. Ivan chợt cay cay khoé mắt khi nghe thấy David gọi tên mình. Đã 5 năm họ không gặp nhau, hai người quen cũ tay bắt mặt mừng rồi ôm nhau khóc. Ivan nghẹn ngào, chỉ nói “Cảm ơn anh!”.

Ivan nói với David rằng sau khi David rời đi, anh ấy đã tìm được một công việc. Anh đã dùng tiền lương kiếm được để tìm bác sĩ trị liệu tâm lý, và dần dần chữa lành bệnh tinh thần của mình. Sau khi trạng thái tinh thần dần hồi phục, anh càng ngày càng hòa nhập với xã hội, lấy lại sự tự tin trước đây.

Ivan nói rằng mùa hè mà anh và David gặp nhau là thời điểm tồi tệ nhất trong cuộc đời anh. Khi đó, anh thường chỉ muốn ngồi đó và nhìn cuộc đời kết thúc. Sự quan tâm của David đã giúp Ivan nhận ra rằng trên đời này vẫn còn những điều tươi đẹp. Số tiền lẻ mà David cho anh mỗi ngày đủ để anh mua một bữa ăn, và khích lệ anh lấy lại hy vọng vào cuộc sống và dần trở nên tích cực.

Sau khi nói chuyện được nửa tiếng, Ivan phải rời đi vì bận việc. Nhưng David vẫn không thể đứng dậy khỏi chỗ ngồi của mình một lúc lâu, và anh cứ để nước mắt rơi  trên khuôn mặt mình. Ivan chưa bao giờ biết tên anh. David nói: “Tôi hy vọng anh ấy không bao giờ biết, nhưng chỉ cần nhớ rằng có một thanh niên đã hành động như mọi người bình thường”.

Minh An

Theo Soundofhope

Đăng theo NTDVN