Tại sao khủng hoảng Covid-19 ở Ấn Độ trở nên tồi tệ nhất thế giới?

Các biến thể mới và các biện pháp y tế công cộng được nới lỏng có thể là nguyên nhân chính thúc đẩy sự gia tăng khủng hoảng COVID-19 của đất nước Ấn Độ.

Mohanish Ellitam bất lực nhìn mức oxy của người mẹ 49 tuổi của mình giảm xuống một cách nguy hiểm và bà thở hổn hển. Ellitam nói: “Tôi có thể thấy bụng của bà đang phồng lên và xẹp xuống. "Tôi đã rất sợ hãi".

Chứng kiến sức khỏe của mẹ mình ngày càng xấu đi, Ellitam biết rằng anh không thể chờ đợi thêm nữa. Nhưng ở Shevgaon, một thị trấn nhỏ ở bang Maharashtra, các cơ sở chăm sóc sức khỏe còn hạn chế và đã quá tải với những người bị COVID-19. Anh ấy điên cuồng gọi cho bạn bè, gia đình và hầu hết mọi người trong danh sách liên lạc của anh ấy với các mối liên hệ với các bệnh viện trong khu vực. Sau gần 100 cuộc gọi, vào ngày 12 tháng 4, Ellitam cuối cùng đã tìm được một chỗ tại bệnh viện Surabhi ở Ahmednagar, cách quê hương của anh gần 60 km.

Nhưng vẫn chưa có chỗ cho sự nhẹ nhõm. Cha của anh, 53 tuổi, cũng bắt đầu mệt mỏi và khó thở. Trong khi cha anh sống biệt lập trong một căn phòng khách sạn đối diện bệnh viện, Ellitam sống trong chiếc xe của anh đang đậu gần đó, và cuộc tìm kiếm một chiếc giường bệnh khác bắt đầu.

“Tôi đã ở trong tình trạng bất lực”, anh nói. “Tôi cảm thấy đơn độc. Tôi đã bật khóc nhiều lần”.

Đây chính là trạng thái hiện đang bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi đại dịch coronavirus của Ấn Độ. Mặc dù cha của Ellitam đã đảm bảo được một chiếc giường trong bệnh viện Surabhi một ngày sau đó, những cảnh như thế này - và tệ hơn nhiều - đang diễn ra hàng trăm nghìn lần mỗi ngày trên khắp Ấn Độ.

Khi làn sóng COVID-19 thứ hai quét qua, Ấn Độ đã ghi nhận hơn 400.000 trường hợp mắc mới hàng ngày vào ngày 6 tháng 5 - mức tăng đột biến trong một ngày lớn nhất trên thế giới - và số người chết hàng ngày cao nhất là 4.187 người, một ngày sau đó. Những con số này được dự đoán sẽ còn tăng cao hơn nữa trong những ngày tới.

Những cuộc gọi cấp cứu SOS từ các bác sĩ, bệnh nhân và những người thân yêu của họ về việc cần giường bệnh, oxy và thuốc men đã tràn ngập các nền tảng mạng xã hội. Ở Pune, một trong những thành phố bị ảnh hưởng nặng nề nhất ở Ấn Độ, tiếng còi hú của xe cấp cứu đã trở thành một nét đặc trưng rùng rợn trong khung cảnh âm thanh của thành phố. Ở nhiều nơi trên đất nước, các thành viên trong gia đình đang rơi nước mắt vì tuyệt vọng bên ngoài bệnh viện khi họ cầu xin sự chăm sóc y tế cho người thân sắp chết của họ.

Sumit Ray, chuyên gia chăm sóc quan trọng tại Bệnh viện Holy Family ở thủ đô New Delhi của Ấn Độ cho biết: “Chúng tôi không có đủ giường bệnh, không đủ giường ICU và sắp hết máy thở. Mọi người đang vào phòng cấp cứu cần lượng oxy hỗ trợ rất lớn, và chúng tôi đã sắp cạn kiệt”.

Giống như nhiều người khác ở Ấn Độ, Ray đã rất bối rối bởi sự gia tăng COVID-19 dường như đột ngột. Trong một động thái chưa từng có, hàng trăm nhà khoa học đã gửi lời khẩn cầu vào ngày 30 tháng 4 tới Thủ tướng Narendra Modi yêu cầu tăng cường thu thập dữ liệu và cho phép truy cập vào dữ liệu COVID-19 đã được thu thập. Các nhà khoa học này cho biết cần có thêm dữ liệu để hiểu cách thức lây lan của coronavirus, quản lý sự bùng phát và dự đoán điều gì sắp xảy ra.

Họ viết: “Điều cần thiết hơn bao giờ hết là các kế hoạch y tế công cộng năng động phải được thực hiện trên cơ sở dữ liệu khoa học để ngăn chặn sự lây lan của căn bệnh lây nhiễm khủng khiếp này và cứu sống các công dân của chúng ta”, họ viết. Tính đến ngày 6 tháng 5, hơn 800 nhà khoa học đã ký vào lời kêu gọi đó.

Nguyên nhân khủng hoảng bùng phát COVID-19 của Ấn Độ là gì?

Trong đợt đại dịch đầu tiên vào năm 2020, Ấn Độ đã báo cáo hơn 90.000 trường hợp COVID-19 mới hàng ngày vào thời điểm đỉnh điểm, với kỷ lục cao nhất trong một ngày là 97.894 vào ngày 16 tháng 9. Số trường hợp hàng ngày sau đó giảm dần xuống còn gần 10.000 vào đầu tháng 2/2021.

Những con số sụt giảm đã làm dấy lên các cuộc thảo luận về việc liệu nhiều người Ấn Độ, đặc biệt là những người sống ở các trung tâm đô thị đông dân cư, có thể đã tiếp xúc với virus, do đó có một số biện pháp phòng vệ miễn dịch để ngăn ngừa tái nhiễm.

Ở Mumbai - nơi sinh sống của hơn 20 triệu người, hơn 40% trong số họ sống trong các khu ổ chuột quá đông đúc, nơi dịch bệnh có thể lây lan như cháy rừng - xét nghiệm kháng thể trong máu của gần 7.000 người từ ba phường thành phố cho thấy 57% (gần 4.000) cư dân khu ổ chuột đã từng bị nhiễm COVID-19, các nhà nghiên cứu đã báo cáo trên tờ Lancet Global Health vào tháng 11 năm 2020. Tại Delhi, các cuộc kiểm tra tương tự cho thấy vào tháng 1 năm 2021, hơn một nửa trong số 28.000 người được lấy mẫu ở 272 phường thành phố đã phát triển kháng thể chống lại COVID-19 so với 23% trong số 21.387 người được lấy mẫu vào đầu năm 2020.

Một cuộc khảo sát huyết thanh học quốc gia với hơn 28.000 người tham gia cho thấy cứ 4 người Ấn Độ thì có 1 người đã tiếp xúc với COVID-19 vào tháng 12 năm 2020, các nhà nghiên cứu đã báo cáo trực tuyến ngày 4 tháng 3 trên trang web chưa qua đánh giá ngang hàng SSRN.

Shahid Jameel, một nhà virus học tại Đại học Ashoka ở Sonipat, Ấn Độ, cho biết: “Chúng tôi nghĩ rằng sẽ không thể có một làn sóng lớn thứ hai. Rõ ràng là chúng tôi đã sai bởi vì chúng tôi đã không tính đến việc phát triển của các biến thể mới”.

Vào tháng 12, Ấn Độ đã ghi nhận sáu trường hợp đầu tiên của biến thể B.1.1.7 có khả năng lây nhiễm cao, lần đầu tiên được xác định ở Vương quốc Anh. Từ tháng 2 đến tháng 3, xét nghiệm di truyền cho thấy biến thể này trở nên chiếm ưu thế ở bang Punjab, phía bắc Ấn Độ, xuất hiện ở 326 trong số 401 mẫu virus được giải trình tự. Ở New Delhi, B.1.1.7 có mặt trong một nửa số mẫu được giải trình tự vào cuối tháng 3 so với 28% hai tuần trước đó.

Theo Jameel, biến thể B.1.617 của chính Ấn Độ được xác định lần đầu tiên vào tháng 10 tại Maharashtra hiện có mặt trong 60% mẫu từ một số vùng của bang bị ảnh hưởng nặng nề này. Ông nói, biến thể này cũng đang lan rộng ở Delhi, ngoài các khu vực khác của Ấn Độ và thế giới.

Mặc dù B.1.1.7 được cho là có khả năng lây truyền cao và có khả năng gây chết người cao hơn so với các biến thể đã biết khác, nhưng vẫn chưa rõ B.1.617 có khả năng lây lan như thế nào và liệu nó có gây ra bệnh nặng hay không. Điều này khiến việc đánh giá vai trò của nước này trong tình hình ngày càng khắc nghiệt của Ấn Độ trở nên khó khăn. Một tia hy vọng là Covaxin, một loại vắc-xin COVID-19 được sử dụng ở Ấn Độ, dường như có hiệu quả chống lại biến thể này, theo một bài báo gần đây được đăng trực tuyến ngày 23 tháng 4 trên trang web khoa học chưa qua đánh giá ngang hàng bioRxiv.org.

Nhưng có bao nhiêu biến thể đang thúc đẩy sự gia tăng hiện tại vẫn chưa được hiểu rõ vì các nhà khoa học đã xác định trình tự vật chất di truyền của virus chỉ từ 1% tổng số trường hợp COVID-19 được ghi nhận từ tháng 1 đến tháng 3 năm 2021. “Chúng tôi không thể biết liệu các biến thể có phải là nguyên nhân hay không vì chúng tôi không đủ trình tự”, Satyajit Rath, một nhà miễn dịch học liên kết với Viện Nghiên cứu và Giáo dục Khoa học Ấn Độ ở Pune, đồng thời là người ký tên về lời kêu gọi truy cập dữ liệu của các nhà khoa học. "Nó không chỉ thiếu thốn mà còn thảm hại".

Thái độ buông lỏng đối với việc đeo khẩu trang và giãn cách xã hội do hậu quả của cuộc phong tỏa quốc gia nghiêm ngặt và kéo dài từ tháng 3 đến tháng 6 năm 2020 cũng có thể là một yếu tố lớn dẫn đến sự gia tăng khủng hoảng COVID-19 lần này. Cảm giác chiến thắng không đúng chỗ đối với COVID-19 đã khuyến khích các cuộc tụ tập tại đám cưới, các cuộc mít tinh chính trị và các nghi lễ tôn giáo. Jameel nói: “Tất cả những điều đó đều trở thành những sự kiện lớn hơn”.

Khi mọi người hòa nhập và đi du lịch, virus có thể lây lan và lấn át hệ thống chăm sóc sức khỏe chưa được chuẩn bị của Ấn Độ.

Việc đeo khẩu trang và giãn cách xã hội đã lùi lại vị trí trong lễ kỷ niệm Holi, lễ hội của màu sắc, ở Hyderabad và trên khắp Ấn Độ vào ngày 29 tháng 3 năm 2021, ngay cả khi các trường hợp COVID-19 tăng cao. (Ảnh: Pixabay)

Khó khăn trong việc điều trị khủng hoảng COVID-19 tại Ấn Độ

Nhiều bệnh viện ở những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất của Ấn Độ chỉ có những bệnh nhân COVID-19 bị nặng. Một số tiểu bang đã thành lập các trung tâm phân loại hoặc “phòng chiến tranh COVID-19” để giúp ưu tiên chăm sóc bệnh nhân và nhập viện trong bối cảnh thiếu hụt nghiêm trọng các nguồn lực.

Tại Bệnh viện Hinduja ở Mumbai P.D., nhà nghiên cứu bệnh học Lancelot Pinto điều trị bệnh nhân COVID-19 nhưng cũng quản lý từ xa những cá nhân bị nhiễm vừa phải, thường là toàn bộ gia đình của họ, những người đang cách ly tại nhà. Ông ấy nhận thấy những cơn sốt có thể kéo dài hơn một tuần (so với chỉ hai hoặc ba ngày trong đợt đầu tiên), sau đó bệnh nhân hồi phục hoặc đôi khi phải nhập viện do các yếu tố nguy cơ phức tạp như tăng huyết áp và tiểu đường.

Trong một số trường hợp, các bác sĩ bắt đầu cho bệnh nhân điều trị tại nhà bằng steroid như dexamethasone và prednisone ngay lập tức, trong nỗ lực ngăn ngừa nhiễm trùng nghiêm trọng hơn. Nhưng điều đó có thể phản tác dụng. Mặc dù những loại thuốc đó đã được chứng minh là làm giảm nguy cơ tử vong của những bệnh nhân nặng, nhưng chúng thực sự có thể làm giảm phản ứng miễn dịch nếu được sử dụng quá sớm khi bị nhiễm trùng. Điều đó có thể khiến bệnh nhân khó chống lại virus hơn.

Một số bệnh nhân cũng được điều trị kết hợp từ 5 đến 10 loại thuốc khác, có thể tương tác với nhau và gây ra tác dụng phụ. “Chúng tôi đã bị kinh ngạc bởi những đơn thuốc mà chúng tôi đã thấy trong suốt tám tuần qua”, Pinto nói. “Tôi đã thấy những bệnh nhân đã uống một loại thuốc như vậy trở nên xấu đi trong tuần đầu tiên sau khi nhập viện”.

Những bệnh nhân lo lắng và tuyệt vọng đôi khi yêu cầu - và bác sĩ đôi khi kê đơn - những phương pháp điều trị chưa được chứng minh. Liệu pháp huyết tương hồi phục là một trong số đó. Trong giai đoạn đầu của đại dịch, các nhà khoa học nghĩ rằng huyết tương từ những bệnh nhân COVID-19 được phục hồi có thể giúp những người mới nhiễm bệnh có thể bắt đầu xây dựng kháng thể. Nhưng có rất ít bằng chứng cho thấy liệu pháp này có thể ngăn chặn sự tiến triển của bệnh nặng. Và ở Ấn Độ, một số bác sĩ đang kê toa nó như một biện pháp cuối cùng, thường bị áp lực từ gia đình bệnh nhân, những người muốn đảm bảo rằng họ đã thử mọi cách có thể. Nhưng một số nghiên cứu đã thất bại khi chỉ ra rằng huyết tương dưỡng bệnh làm giảm tử vong do COVID-19 ở giai đoạn cuối của nhiễm trùng.

Một số bác sĩ cũng đang kê đơn thuốc trị sốt rét hydroxychloroquine. Mặc dù có rất ít bằng chứng về hiệu quả của thuốc, hướng dẫn mới nhất của Hội đồng Nghiên cứu Y khoa Ấn Độ về việc quản lý COVID-19 vẫn liệt kê hydroxychloroquine là một loại thuốc “có thể sử dụng”.

Ngay cả khi một liệu pháp cho thấy một số hứa hẹn, nó thường không dễ dàng thực hiện được. Vào tháng 4, hỗn loạn nổ ra khi thuốc kháng virus remdesivir, có khả năng rút ngắn thời gian hồi phục COVID-19 vài ngày nhưng không thể cứu sống, cũng gần như không dễ dàng tìm kiếm được. Một số bệnh nhân và gia đình của họ phải mua thuốc với giá gấp 2 đến 5 lần giá thị trường khi thị trường chợ đen xuất hiện trong bối cảnh khan hiếm. Bệnh viện mà cha mẹ Ellitam nhập viện cũng đã hết thuốc điều trị. Với sự giúp đỡ của những người bạn ở hai thành phố khác nhau, mỗi thành phố cách xa hơn 100km, anh đã mua được bốn liều thuốc theo giá thị trường.

Vào ngày 09 tháng 4, tình trạng thiếu remdesivir trầm trọng ở các bệnh viện ở Pune dẫn đến việc xếp hàng dài bên ngoài các hiệu thuốc của thành phố Ấn Độ. (Ảnh: AFP)

Nhìn về tương lai cuộc bùng phát COVID-19 của Ấn Độ

Một loạt các mô hình toán học dự đoán rằng sự gia tăng của Ấn Độ sẽ đạt đỉnh vào khoảng giữa đầu và giữa tháng 5. Bhramar Mukherjee, một nhà thống kê sinh học tại Đại học Michigan ở Ann Arbor, người đã lập mô hình COVID-19 bùng phát kể từ tháng 3 năm 2020 của Ấn Độ, cho biết số ca mắc hàng ngày có thể tăng lên khoảng 800.000 đến một triệu, số tử vong hàng ngày có thể đạt mức 5.500 vào cuối tháng 5. “Điều đó thực sự đáng lo ngại”, cô nói.

Nhưng đây có thể là một đánh giá quá cao; Mô hình của Mukerjee không giải thích cho các trường hợp giãn cách xã hội và hạn chế hiện tại đang áp dụng ở một số tiểu bang, thành phố và làng mạc.

Để dập tắt các con số ca bệnh, một số chuyên gia y tế công cộng ở Ấn Độ nói rằng đã đến lúc cần phải tiến hành một cuộc phong tỏa trên toàn quốc, nhưng cần phải có sự phối hợp và nhân đạo hơn so với đợt phong tỏa cuối cùng. Nhưng cuộc khủng hoảng COVID-19 đang diễn ra không chỉ là vấn đề của Ấn Độ; đó là vấn đề của thế giới. Số lượng ca nhiễm ngày càng tăng có thể tạo cơ hội cho virus đột biến và tiến hóa nhiều hơn và do đó hình thành các biến thể mới. Trong một thế giới được kết nối toàn cầu, thiếu những biện pháp giãn cách xã hội chặt chẽ, thật khó để ngăn chặn sự lây lan của các bệnh lây nhiễm và các chủng virus mới. Sự bùng phát của Ấn Độ đã tràn sang nước láng giềng Nepal; các quốc gia khác, bao gồm cả việc Hoa Kỳ hiện đang hạn chế du khách đến từ Ấn Độ, nhưng có thể đã quá muộn. Biến thể B.1.617 đã xuất hiện ở Hoa Kỳ và ít nhất 20 quốc gia khác.

Cuộc khủng hoảng cũng có thể dẫn đến tình trạng thiếu vắc xin trên diện rộng. Ấn Độ, nhà sản xuất vắc xin lớn nhất thế giới, đã ngừng xuất khẩu để ưu tiên cho nhu cầu trong nước. Mặc dù vậy, chưa đến 2% người Ấn Độ được tiêm chủng đầy đủ và chưa đến 9% đã được tiêm mũi đầu tiên, do sự thiếu hụt lớn vắc xin COVID-19. Tăng cường các nỗ lực tiêm chủng sẽ là chìa khóa để chống lại COVID-19, nhưng nó không có khả năng kéo Ấn Độ thoát khỏi cuộc khủng hoảng hiện tại.

Trở lại Shevgaon, cha mẹ Ellitam đã bình phục và trở về nhà. Nhưng anh ấy hiện đang tự mình chiến đấu với virus, nằm trong cùng một bệnh viện nơi cha mẹ anh ấy đã trải qua gần 10 ngày. Mặc dù bị ho và mệt mỏi với các triệu chứng vừa phải, nhưng anh ấy vẫn dành vài giờ mỗi ngày để gọi điện thoại giúp những người khác tìm giường bệnh hỗ trợ máy thở và oxy cho người thân của họ.

“Tình hình ở đây rất tồi tệ,” anh nói. "Tôi cầu nguyện rằng không ai phải trải qua những thời điểm như thế này".

Ánh Dương

Theo Sciencenews

Bản tiếng Việt đăng theo NTDVN