ĐCS Trung Quốc đã lợi dụng hiện tượng Lý Tử Thất để đánh bóng mình như thế nào?

Được sự ca tụng, tuyên truyền của giới truyền thông Trung Quốc, gần đây Lý Tử Thất, cô gái được mệnh danh là ‘Tiên nữ Tứ Xuyên’ nhận được sự chú ý rộng rãi của cộng đồng mạng trên toàn thế giới. Tại sao Trung Quốc lại ca tụng, thổi phồng về cô gái này? Đằng sau ‘hiện tượng Lý Tử Thất’ ẩn chứa câu chuyện gì?

Từ trung tuần tháng 12/2019, Tân Hoa Xã, Nhân dân Nhật báo, đài truyền hình trung ương Trung Quốc, Weibo chính thức của đoàn thanh niên cộng sản Trung Quốc, Ủy ban Giám sát Nhà nước, Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Trung ương Trung Quốc cũng liên tiếp đăng tải các bài viết tuyên truyền ca ngợi Lý Tử Thất. Người đứng đầu của hội thanh niên nông thôn Trung Quốc làm giàu trực thuộc đoàn thanh niên cũng mời cô gái này làm ‘Đại sứ quảng bá’. Chuyên san tin tức Trung Quốc cũng bình chọn đây là ‘nhân vận có ảnh hưởng của năm’. Trong vòng ba tuần, những tác động tập trung mang tính liên tục dày đặc của các phương tiện truyền thông của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã thu hút sự chú ý của mọi người tới cô gái này.

Ngày 27/12, Sina đưa tin Lý Tử Thất xuất hiện trên trang bìa số cuối năm của tờ Tuần san Trung Quốc cùng với 14 nhân vật nổi tiếng và uy tín khác của Trung Quốc là Dương Dương, Vương Lợi Minh, Vương Hiểu Đông, Bành Ca Tín… Cũng tại lễ tôn vinh top 15 nhân vật có sức hưởng nhất Trung Quốc diễn ra ở Bắc Kinh hôm 14/12, “Tiên nữ đồng quê” đã được vinh danh ở hạng mục Nhân vật quảng bá văn hóa 2019.

Tại sao ĐCSTQ ca tụng Lý Tử Thất?

Trương Khải, nhà bình luận độc lập Đại lục chia sẻ với thời báo The Epoch Time, ĐCSTQ sẽ tạo ra một số nhân vật, xây dựng những hình tượng anh hùng để dẫn dắt dư luận và kiểm soát xã hội vào những thời điểm khác nhau. Sự ‘chế tạo’ này sẽ không để lại dấu vết giống như trước đây, bởi ‘phương pháp tuyên truyền ban đầu khi đó không có thị trường’. Nó có thể thông qua một số hoạt động thương mại hóa giống như “Thời báo hoàn cầu, cũng là đang cố gắng tìm kiếm hiệu ứng của giới truyền thông, tự tìm kiếm sàn dư luận cho chính mình”.

Ông Trương chia sẻ: “Video của Lý Tử Thất phù hợp với tâm tình, cảm xúc và thẩm mỹ của công chúng, cũng tạo ra tiếng vang rất lớn trong bối cảnh xã hội hiện tại. Hơn nữa, một nền kinh tế trực tuyến nổi tiếng như vậy phù hợp với nhu cầu tuyên truyền trong dư luận và hình thái ý thức tư tưởng hiện nay. Nó cũng có thể cộng hưởng với những cảm xúc mang tính dân gian phổ biến, là nơi có thể giúp người xem bộc lộ được cảm xúc của mình”.

Lý Phong, nghệ thuật gia tới từ Bắc Kinh chia sẻ với thời báo The Epoch Times, hiện nay hải ngoại đều đang phê bình, chỉ trích việc ĐCSTQ phá hoại môi trường. “Những điều cô gái chia sẻ trên video có thể bị Trung công mang ra sử dụng để tuyên truyền, quảng bá rằng vùng nông thôn ở Trung Quốc vẫn đẹp như thế nào, còn có thể tự chủ gây dựng sự nghiệp. Từng phong cảnh tại vùng nông thôn được ghi lại trong video của cô gái thật là đẹp, tuy nhiên đại đa số các vùng nông thôn hiện nay đều đã hoang vu và trở nên hoang vắng, đồng ruộng đã không còn người cấy cày”.

Theo ông Lý phong: Ngoài ra, “một cô thôn nữ có thể tự quay những thứ đó không? Cô ấy lại có thể vượt tường lửa và đăng tải những video đó trên YouTube không? Có thể ban đầu cô ta tự quay một số video và quả thực có tiềm năng trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, thực sự ngay từ khi bắt đầu là kế hoạch thực hiện thao tác của cả đội nhóm. Diễn xuất trên video là một mình cô ta, nhưng đằng sau là cả một đội ngũ, một công ty. Đội ngũ đằng sau cô gái này là ai? Nội dung của những video vốn từ đầu đã phù hợp cho mục đích tuyên truyền ra ngoài của ĐCSTQ”.

Lý Tử Thất và người chống lưng thực sự phía sau

Theo thông tin trên mạng, Lý Tử Thất tên thật là Lý Giai Giai, sinh năm 1990 tại Miên Dương, Tứ Xuyên Trung Quốc, cha mẹ ly dị từ nhỏ, sống cùng với ông bà. Năm 2004, khi Lý Tử Thất lên 14 tuổi, cô bỏ học lên thành phố làm việc, làm nhân viên phục vụ trong khách sạn và DJ trong quán ba. Tám năm sau, năm 2012, để chăm sóc bà ngoại bệnh nặng, cô rời thành phố trở về nông thôn. Để sinh sống, cô mở một cửa hàng bán đồ trên Taobao.

Năm 2015, để quảng cáo cho cửa hàng trên Taobao của mình, Lý Tử Thất bắt đầu tự quay tự đạo diễn những thước phim về món ăn cổ xưa, nhưng không thu hút được sự chú ý, số lượng người theo dõi trên Weibo chưa đến 10.000. Bài viết ‘Tại sao blogger thực phẩm phong cách cổ đại của Lý Tử Thất thu hút sự chú ý’ được đăng trên trang web của Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Trung ương ngày 12/12/2019 có đoạn: “Những video ban đầu tương đối thô sơ, đủ sự sáng tạo nhưng không đủ hiệu quả thị giác, thiếu vẻ đẹp sáng tác, sau này việc cắt ghép biên tập cũng tương đối đơn giản, và nhạc phim chủ yếu dựa trên những bài hát đơn giản”.

Ngày 25/4/2016, video Rượu hoa anh đào của cô đã lọt vào mắt CEO công ty phần mềm chụp và chỉnh sửa ảnh Meitu, và được quảng cáo trên trang đầu quảng cáo của Meipai. Với thời gian nửa năm không ngừng ca ngợi, tán dương, video của Lý Tử Thất dần thu hút sự chú ý của quần chúng.

Từ tháng 8/2016, Lý Tử Thất ký hợp đồng với MCN (Net Red Broker) Công ty TNHH công nghệ Vi Niệm Hàng Châu (Weinian Technology), Weinian Technology đăng ký thương hiệu ‘Lý Tử Thất’ vào ngày 29/8/2016. Các nhà đầu tư đằng sau công ty này không chỉ bao gồm hệ thống Weibo (Công ty TNHH quản lý đầu tư sáng chế khoa học, lập dựng cơ nghiệp Weibo Bắc Kinh nắm giữ 12.26% cổ phần, là cổ đông thứ hai). Ngoài ra còn có Cục Phát thanh và Truyền hình Hồ Nam (Mango Wen Chuang giữ 6,56%).

Theo cơ sở dữ liệu trực tuyến qi chacha, công ty TNHH công nghệ Vi Niệm Hàng Châu được thành lập vào 28/2/2013. Trang web chính thức của công ty giới thiệu, đây là công ty môi giới trực tuyến thông qua việc ươm tạo và tích hợp sâu vào mạng lưới KOL (Opinion Leader). Công ty cho phép người dùng trải nghiệm một lối sống tốt hơn bằng cách trao quyền cho họ có tầm ảnh hưởng ở một lĩnh vực nào đó.

Tháng 11/2016 video ngắn “Mì bò Lan Châu’ được phát hành, với 50 triệu lượt xem trên mạng, và hơn 600.000 lượt thích.

Điều đáng đề cập là, tháng 5/2017 Lý Tử Thất bị cư dân mạng nghi ngờ có sự hỗ trợ của một đội ngũ phía sau. Cô đã viết một bài dài trên trang mạng Sina Weibo để tra trả lời nghi vấn này. Tuy nhiên, ngày 13/5, cô ra thông báo ngừng cập nhật giải thích.

Theo qi chacha, 20/7/2017, Lý Tử Thất thành lập công ty TNHH truyền thông văn hóa Tứ Xuyên Tử Thất với danh nghĩa Lý Giai Giai, chiếm 49% cổ phần, cổ đông lớn nhất của tổ chức MCN Wei Nian Technology, chiếm 51% cổ phần.

Kể từ năm 2018, video của Lý Tử Thất đã hoạt động trên Facebook và YouTube ở nước ngoài. Chỉ trong 3 tháng, số người theo dõi trên YouTube đã vượt quá 1 triệu, được cư dân mạng nước ngoài gọi là “sức mạnh bí ẩn đến từ phương Đông”. Trên Facebook cũng thu hút hàng triệu lượt xem. Hiện tại, Lý Tử Thất có hơn 20 triệu người theo dõi trên Sina Weibo và gần 8 triệu người theo dõi trên YouTube.

Thôi Vĩ, giám đốc điều hành của Mango Wen Chuang (Công ty đổi mới văn hóa Mango Wen Chuang) tháng 12/2019 chia sẻ với giới truyền thông: “Nói tóm lại nguyên nhân chủ yếu vì đội nhóm đã làm ra nội dung tốt và có sự khác biệt hóa”. “Đội nhóm cô đã biểu hiện những kỹ xảo tinh tế cần có khi quay các video dài, đạt được yêu cầu kỹ thuật quay phim tiêu chuẩn cao, ứng dụng trong các nội dung sản xuất video ngắn. Từ đó làm những nội dung video ngắn đạt chất lượng cao, thậm chí đạt đến trình độ quay phim tài liệu truyền hình”.

CCTV khi bình luận về sự thành công của Lý Tử Thất đã nói: “Lý Tử Thất là một kỳ tích, một phép lạ của việc truyền bá văn hóa ra quốc tế”. Không những vậy, họ còn bình luận video của cô như sau: “Không có lời nào ca ngợi Trung Quốc, nhưng cô ấy đã kể một câu chuyện rất hay về văn hóa Trung Quốc, kể một câu chuyện hay về Trung Quốc”.

Một số người bày tỏ, những sản phẩm văn hóa của cô có thể so sánh với “mấy Học viện Khổng Tử”. Cũng có độc giả trên mạng bày tỏ: “Chỉ một Lý Tử Thất bằng mười Cục Tuyên truyền Trung ương”. “Lấy sức lực của một người để hóa giải những ý kiến bàn luận đang đe dọa Trung Quốc”.

Nói về sự nổi tiếng của Lý Tử Thất, Trương Khải bày tỏ: “Một cô bé tuổi 9X thực sự không hiểu chính trị, cũng không có yêu cầu về chính trị, dùng những cảm xúc của bản thân để tự thể hiện những mong muốn về lối sống của mình cũng như nhiều người trong lớp trẻ. Nói một cách chính xác, cô ấy bị lợi dụng. Tôi nghe nói đội ngũ đứng phía sau cô ấy là ‘Trung Quốc trên đầu lưỡi’ đang hỗ trợ và giúp cô ấy thực hiện một số nội dung video. Điều này từ góc độ quay phim… đều có thể nhận ra, mục đích là tăng view và đạt tới hiệu quả hoạt động kinh doanh, và dĩ nhiên cũng có chính phủ đứng phía sau trợ giúp ‘thêm dầu vào lửa’. Điều này cũng mang lại lợi nhuận khổng lồ cho cá nhân cô”.

Một loại thuốc mê

Video của Lý Tử Thất lấy bối cảnh vùng nông thôn Trung Quốc và tập trung nội dung sản xuất vào các món ăn hoặc đồ dùng truyền thống của Trung Quốc. Mang những yếu tố hoàn mỹ như cảnh làng quê, phong cách cổ xưa, bóng hình xinh đep, món ăn đẹp và ngon mắt… hòa nhập vào video, hiệu quả thị giác cùng hiệu ứng hình ảnh vô cùng tươi đẹp như chốn bồng lai tiên cảnh, với khói bếp mờ ảo, tiếng nhạc réo rắt, ngân nga vô cùng cuốn hút người xem.

Những video của cô biến vùng nông thôn tại Trung Quốc giống như thiên đường tại thế gian. Tuy nhiên, Xử Khiếm một người tới từ Miên Dương Tứ Xuyên quê hương của Lý Tử Thất chia sẻ với phóng viên The Epoch Times: “Quê hương chúng tôi nơi đây đâu cũng bị tan hoang đổ nát hết rồi, chỉ có người già, không có sức sống. Tôi không hề cảm thấy nơi mình đang ở giống như xứ sở thần tiên”. “Ý tưởng ban đầu của cô ta có thể là về nơi tốt đẹp mà giới trẻ mơ”.

Lý Phong nhận định, “Những điều cô ấy quay trong video không phải là thực tế của vùng nông thôn”. Hầu hết những người thân và gia đình của anh đều ở vùng nông thôn, “tôi cũng đã đi từ nam tới bắc, Giang Tô, Chiết Giang, Hồ Nam, Hồ Bắc, Đông Bắc đặc biệt là Sơn Tây, Tây Bắc… Những nơi này đều vô cùng hoang vu, môi trường đã bị hủy hoại tới không còn có thể sống được, đã trở thành ‘quốc tại sơn hà phá’ (tạm dịch: Núi sông còn đó mà nước mất rồi). Những cảnh sông núi tươi đẹp mà cô ấy quay lên bạn còn tin nổi sao?”

“Cô ấy chưa bao giờ thực hiện các video về những vùng nông thôn bị phá hủy và chà đạp, giày xéo. Nông thôn Trung Quốc hiện nay đâu cũng là tranh chấp và đau khổ, nơi đây còn thực sự đẹp và yên bình tới vậy sao?”, Lý Phong bày tỏ.

Đối với sự ca ngợi của giới truyền thông và quan chức Trung Quốc rằng Lý Tử Thất “Kể một câu chuyện hay về Trung Quốc”, Trương Khải bày tỏ, các vị quan chức ĐCSTQ đang cố gắng kéo lên một tầm cao chính trị. Cái gọi là thơ ca giống như thiên đường sơn thủy hữu tình nơi cõi điền viên, kỳ thực là một loại thuốc phiện tinh thần có hại. “Trong hoàn cảnh kinh tế suy thoái và các vấn đề về xã hội, làm ra giấc mơ về một nơi điền viên sơn thủy hữu tình đúng là một loại thuốc mê”.

Trương Khải chia sẻ, “Khi toàn bộ cái gọi là giấc mộng thành phố kinh tế phát triển không được toàn vẹn, những giấc mộng ở vùng nông thôn của giới trẻ kiểu như Lý Tử Thất sẽ trở thành tấm gương làm càng nhiều người muốn quay về quê hương lập nghiệp”.

Một cư dân mạng với nick name Mingshigewu nói: “Các văn nhân và nghệ thuật gia cổ xưa khi lấy một hiện thực xã hội nào đó làm đề tài sáng tác, ý đồ đằng sau nó rất ít là để ‘duy trì hiện trạng’, mà thực sự là sự bất mãn với chế độ, dựa vào ‘cuộc sống điền viên’ làm sự tưởng tượng cho sự giải phóng. Video của Lý Tử Thất theo nhìn nhận của tôi thực sự là ngược lại: Những video được quay để ‘duy trì hiện trạng’, mục đích là tập trung sự chú ý của khán giá vào những công trình mang tính hình tượng văn hóa tiêu biểu của dân tộc, chứ không thực sự hy vọng thông qua dựa vào cuộc sống điền viên để giải phóng tư tưởng, hoặc ít nhất nó không phải là những thước phim phản ánh cuộc sống điền viên thực sự”.

Cư dân mạng này tiếp tục bày tỏ quan điểm: “Trong thời đại mà văn hóa thị giác rất quan trọng, trong thời đại ‘chân thực’ càng có ích càng khó cầu này, là một khán giá làm thế nào để không bị những cảnh tượng kiểu như vậy che mắt rồi bị thao túng theo đó là vấn đề khó khăn nhất mà nhân loại đương thời cần đối mặt”.

Không phải là ý nghĩa bản chất nhất của văn hóa truyền thống Trung Quốc

ĐCSTQ ca ngợi Lý Tử Thất vì đã kế thừa sáng tạo văn hóa truyền thống và đưa nó ra thế giới. Nhưng Trương Khải bày tỏ, video của Lý Tử Thất không thể hiện được nội hàm trong văn hóa truyền thống Trung Hoa, mà chỉ là sự theo đuổi thẩm mỹ thị giác trống rỗng nhằm thu hút sự chú ý.

“Trong ngữ cảnh văn hóa Trung Quốc hiện nay, khi nói đến văn hóa truyền thống, đến các yếu tố văn hóa Trung Quốc, đều đã bị gắn liền với cỗ xe của chủ nghĩa dân tộc, trở thành điểm thâm nhập để tuyên truyền của chủ nghĩa dân tộc, để thực hiện cái gọi là giấc mơ Trung Quốc của riêng mình, đây là điều những người cầm quyền muốn làm nhất. Không có nội hàm văn hóa truyền thống Trung Quốc cũng không quan trọng, quan trọng là cần có người trợ giúp, kích động là được. Vì vậy, nó vốn đã không là ý nghĩa bản chất của nền văn hóa cổ xưa của Trung Hoa”.

Trương Khải bày tỏ, toàn bộ xã hội Trung Quốc hiện nay đã bị thương mại hóa, văn hóa trở thành một ngành sản xuất công nghiệp. Sự thúc đẩy của chính phủ sẽ mang lại thuế để thu, thu hút càng nhiều người văn hóa hơn, và gắn liền giấc mộng Trung Quốc với cỗ xe văn hóa, đạt được mục đích này là được rồi. Với người dân hiện nay, chỉ cần có người hỗ trợ, kiếm được tiền là tốt rồi, họ vốn không có tư tưởng chịu trách nhiệm, đảm đương gánh vác.

ĐCSTQ dẫn dắt toàn xã hội hoàn toàn phát triển theo hướng vật chất hóa. Bầu không khí tiền tài là tối thượng được nhà nước cố tình củng cố. Lý Tử Thất vốn là một sản phẩm của ngành thương mại này, những video của cô giống như một thứ thuốc phiện tinh thần, đối với xã hội là một trạng thái không bình thường về thẩm mỹ, không có dẫn hướng về tinh thần chứ đừng nói gì tới văn hóa truyền thống. Những điều có thể dẫn dắt về tinh thần tại đây chắc chắn sẽ bị cấm chỉ, giải trí phổ biến thông thường cho quần chúng cũng là một cách để ĐCSTQ duy trì sự ổn định vị trí cầm quyền của mình.

ĐCSTQ chỉ quan tâm tới hai điểm. Một là làm thế nào để quản lý hiệu quả bộ máy quan liêu của mình và làm nó hoạt động cao độ để kiểm soát toàn bộ xã hội. Thứ hai, thực hiện bóc lột và hút toàn bộ nguồn lực của xã hội để nuôi dưỡng bộ máy quan liêu nay. Do vậy hai lĩnh vực mà Trung cộng làm chính xác nhất là thu thuế và duy trì ổn định”.

Theo Lâm Thi Viễn, The Epochtimes
Kiên Định biên dịch